Beslenme konusunda tüketicilerin ihtiyaç ve beklentileri gıda sektörünü daha proaktif ve şeffaf olmaya, bununla birlikte katma değer sunan farklı işlevsel ürünleri sunmaya yöneltmektedir.

Hali hazırda hızla ilerleyen iklim krizinin en büyük sebeplerinden biri olan karbon salımını tamamen durdurmak mümkün değil. Ancak gıda tedariğinde yerel ve bölgesel tedarik oranı artırılarak nakliye ve paketleme işlemlerinin yarattığı karbon izinin azaltılması üzerinde durulması gereken önemli konulardan bildiridir.

Bu bağlamda menülerde yerel ve mevsimlik ürünlerin tercih edilmesi sera gazı emisyonlarının da azaltılmasına yardımcı olacaktır. Satın alımları gerçek ihtiyaçlara göre ayarlamak önemlidir.

Eğitim sektöründeki toplu yemek hizmetini gözlemlediğimizde, geri bildirimlere ve istatistiklere bakıldığında yeni bir sunum şekli planlanmasına geçilmesi ve tüm tarafların konunun önemimin farkına varmasının zamanı geldiği anlaşılmaktadır.

Geleceğimizin teminatı çocuklarımızın eğitim hayatının en büyük paydaşı olan okullarda, beslenme konusunda ailede başlayan okulda devam eden yeme-içme alışkanlıklarındaki dijital ekranlarla başlayan değişimin farkına varılmalı ve eksiksiz olarak tedbirler alınmalıdır.

Birbirlerini iyi takip ederek taklit eden ve akran öğrenmesinin yoğun olduğu özellikle küçük yaş grubunda dijital ekranın olumsuzluğu hızla yayılmaktadır. Kafeterya ve restoran gibi alanlarda dijital ekran karşısında çocuklara bir şeyler yedirmeye çalışan ebeveynler sorunu o an geçici olarak çözmekte ancak öğrencinin okul yaşamında büyük bir sorunun temelini atmaktadırlar.

Okullarda bu konuyla ilgili neler yapılabilir?

Kahvaltılar

Okullarda kahvaltı saati bir nevi toplanma ve bir sonraki adımda birlikte hareket etmenin başlangıç aktivitesidir. Öğrenciler, özellikle küçük yaş grupları, günün en önemli öğünü olan kahvaltıda ne yazık ki yeni nesil beslenme alışkanlıkları iyi takip edilmediğinde kahvaltı hizmetinden istenildiği gibi yararlanamamaktadır.

Toplu yemek sektörünün vazgeçilmez temel yaklaşımlarından biri de gıda güvenliğidir. Sektör çalışanları için bu kurallar artık refleks halini almıştır. Çoğu zaman evde 3-5 kişiye hazırlanan bir ürünün pişirme ve sunum yönteminin toplu yemek sektöründen beklenmesi, bununla birlikte gıda güvenlik kurallarının uygulanmasının gerekliliği nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Burada önem teşkil eden gıda güvenliğidir ve asla kurallarının dışına çıkılmamalıdır.

Isı kaybına uğramadan servis edilmesi çocukların kesme, sürme, açma gibi faaliyetleri minimum düzeyde gerçekleştireceği okullarda, “İstasyon Servis Modeli”ne geçilmesi gerekmektedir. Bunlar tüketim alışkanlıklarına göre değişeceği gibi temel olarak aşağıdaki istasyonlarla daha fazla öğrenciye ulaşılması hedeflenmektedir.

Beslenme istasyonları

• Çorba köşesi
• Yumurta köşesi
• Ekmek üzeri lezzetler köşesi
• Sebze köşesi
• Meyve köşesi
• İçecek köşesi
• Geleneksel kahvaltı malzeme istasyonu
• Hamur işi köşesi
• Süt-Kurabiye

İstasyon hizmetine geçilmesi beslenme alışkanlıkları farklılaşan ailelerin öğrencileri, alışkanlıklarına uygun daha fazla ürün bulma şansını elde edebilirler. Tekdüze sistemle standart beslenme alışkanlığı sunmak yerine, öğrencinin miktarını ve içeriğini evdeki alışkanlıklarına göre kendisinin belirleyeceği bir organizasyona dönüşüm süreci başlamış olur.

Özellikle küçük yaş grubu öğrencilerinin önemli öğünlerinden biri de beslenme/ikindi beslenmesi dediğimiz okul çıkış saatinden bir ders saati öncesinde sunulan hizmettir. Bu hizmet öğrencinin eve gitmek için okuldan ayrılmadan önce aldığı son yiyecek içecek hizmeti olması ve dönüş süresinin uzaması nedeniyle (Trafik, etüt, ebeveynin okulda beklenmesi vb.) son derece iyi planlanması gereken bir süreçtir.

İkindi beslenmesiyle ilgili yapılan temel yanlışları sıralamak gerekirse;

Öğle yemeği saati ile ikindi beslenme saatinin yakın olması öğrencinin tüketimini azaltmaktadır.

Sınıflarda ikindi beslenmesi servisi yapılması menü tekrarına düşülmesi, kontrolsüz tüketim sahası oluşturulması, öğrencinin kendisi yerine bir başkasının ikindi beslenmesini tüketmesi gibi birçok olumsuzluğu içinde barındırmaktadır.

Kabuklu meyvelerde soyma ve kesme gibi alışkanlığı olmayan öğrencilerin tüketim yapmadıkları gözlemlenmektedir.

Porsiyon olarak fazla karbonhidrat yüklemesi yapılması hastalıkların temelini oluşturmaktadır.

Isı ve sunum standardı olan ürünler (Sütlü tatlılar, meyve, çorba vb.) ya servis edilememekte ya da kontrolsüz servis edilmektedir.

Etüt, okulda ebeveynin beklenmesi vb. nedenlerle bekleme süresi uzayan öğrenciler için mutlaka toplu beslenme kuralları içinde tedbirler alınmalıdır.

Münferit alınan tedbirlerin, okula getirilen yiyeceklerde kontrolsüzlük ve akran alışkanlıklarına olumsuz katkıları olmaktadır.

İkindi beslenmesi organizasyonunda okullarda uzayan süreler dikkate alınarak tekrar bir planlama süreci başlatılmalıdır.

Zamansal ayarlama, sunulan alanın ayarlanmasının yanı sıra yeni nesil tüketim alışkanlıklarına uygun revizyonlar yapılarak istasyon modeli hizmete geçilmeli, istasyonların hizmet süreleri uzatılmalıdır.

Temel olarak aşağıdaki istasyonlarla daha fazla öğrenciye ulaşılması hedeflenmektedir.

Sınıflar yerine yemekhanede; iki ders aralığındaki zaman diliminde, hizmetin verileceği dönüşümlü istasyonlarla menü ve sunum uygulaması okullarda hareketliliğe odaklanan öğrencilerin yemek tüketiminde oldukça fayda sağlayacaktır.

Evde beslenme önerileri:

1. Yemek esnasında evde televizyon, telefon vb. dijital araçların açık olmamasına dikkat edilmeli
2. Özellikle çatal-bıçak-kaşık kullanılan geleneksel tencere yemekleri evdeki sofralarda da sunulmalı.
3. Oyun esnasında çocuğun peşinden koşarak ısrarcı bir yaklaşımla yemek yedirmekten vazgeçilmeli.
4. Tüm aile bireyleri belirlenen saatte aynı sofrada toplanmaya özen göstermeli. Aileyle birlikte yenen yemekler, çocuklara olumlu yeme alışkanlıkları kazandırmada iyi bir fırsat olacaktır.
5. Yemek zamanı oluşan stres besin tüketimine olumsuz yansır. Bu nedenle ana ve ara öğün beslenme zamanları çocuğu sıkmayacak şekilde olmalı.
6. Çocukların kendi besin seçimini yapmalarına izin verilmeli. Çocuklara neyi ne kadar yiyeceklerini karar verme konusunda şans tanınmalı.